الگوی راهبردی مدیریت تهدیدات سیاسی-امنیتی ج.ا.ایران با تأکید بر سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری دانشگاه عالی دفاع ملی ،تهران ،ایران

2 دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی ،تهران ،ایران

3 استاد دانشگاه تهران ، تهران ،ایران

4 مدرس دانشگاه عالی دفاع ملی ،تهران ،ایران

چکیده

با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران، این نظام از جانب دشمنانِ منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در معرض انواع تهدیدات اقتصادی، سیاسی- امنیتی و نظامی قرارگرفته است. از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی، مفهومی بنیادی در مطالعات اجتماعی و علوم سیاسی بوده و یکی از نیازهای هر حکومت برای اداره جامعه و تحقق خواسته‌ها و مطلوبیت‌های مردم به‌صورت گسترده و در کم‌ترین زمان است؛ لذا این دغدغه و سؤال در ذهن شکل می‌گیرد که «الگوی راهبردی مدیریت تهدیدات سیاسی امنیتی ج.ا.ا با تأکید بر سرمایه اجتماعی چگونه است؟». پژوهش حاضر جهت دستیابی به پاسخی مناسب، آراء و اندیشه‌های امامین انقلاب، مستندات و مبانی نظری مرتبط با موضوع فوق را جمع‌آوری و موردمطالعه قرار داد و نظرات تخصصی خبرگان را از طریق مصاحبه عمیق با 30 نفر از صاحب‌نظران در حوزه این پژوهش اخذ نمود و ضمن تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها به روش نظریه مبنایی، عوامل اثرگذار در «مدیریت تهدیدات سیاسی امنیتی ج.ا.ا با تأکید بر سرمایه اجتماعی» را جهت تدوین الگوی راهبردی استخراج کرده است. نتایج نشان داد که در مدیریت تهدیدات سیاسی- امنیتی، سه بخش کلان چارچوب و خطوط راهنمای مدیریت تهدیدات (دکترین، سیاست‌ها و اهداف)، تهدیدات سیاسی-امنیتی قابل‌توجه جهت مدیریت و کارکرد سرمایه‌های اجتماعی در مدیریت تهدیدات ( از بُعد شناختی، بُعد ارتباطی و  بُعد ساختاری) برای مقابله با تهدیدات سیاسی-امنیتی ج.ا.ایران، مورداستفاده قرار گیرد. در نهایت، ضمن ترسیم و ارائه «الگوی راهبردی مدیریت تهدیدات سیاسی – امنیتی ج.ا.ایران»، پیشنهاد‌هایی کاربردی برای حفظ و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی مطرح گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The strategic model of managing security political threats in the Islamic Republic of Iran with an emphasis on social capital

نویسندگان [English]

  • Amin Avar 1
  • Mohammad Javad Nasrollahzade 2
  • Ibrahim Motaghi 3
  • Hossein Tavakoli 4
1 Supreme National Defense University, Tehran, Iran
2 Supreme National Defense University, Tehran, Iran
3 Tehran University, Tehran, Iran
4 Supreme National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

With the victory of the Islamic Revolution and the establishment of the political system of the Islamic Republic of Iran, this system has been exposed to all kinds of economic, political- security and military threats from regional and extra-regional enemies. On the other hand, social capital is a fundamental concept in social studies and political science, and it is one of the needs of every government to manage society and fulfill people's wishes and interests in a broad way and in the shortest time; therefore, this concern and question is formed in the mind that "What is the strategic model of the management of political security threats of the Islamic Republic of Iran with an emphasis on social capital?". In order to obtain a suitable answer, the research collected and studied the opinions and thoughts of the imams of the revolution, documents and theoretical foundations related to the above topic and obtained the expert opinions of elites through in-depth interviews with 30 experts in the field of this research and while analyzing the findings using the grounded theory method, has extracted the effective factors in the "management of security-political threats of the Islamic Republic of Iran with an emphasis on social capital" in order to develop a strategic model. The results showed that in the management of political-security threats, there are three major parts of the framework and guidelines for threat management (doctrine, policies and goals), significant political and security threats for the management and function of social capitals in the management of threats (from cognitive dimension, communication dimension and structural dimension) is used to deal with the political-security threats of the Islamic Republic of Iran. Finally, while drawing and presenting the "strategic model of political-security threats management in the Islamic Republic of Iran", practical suggestions for maintaining and promoting social capitals have been proposed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic model
  • threat
  • social capital
قرآن کریم، ترجمه: محمدمهدی الهی قمشه‌ای
نهج‌البلاغه، (1386). ترجمه محمد دشتی، مشهد: آئین تربیت
امام خمینی (ره) ، صحیفه نور، تهران: دفتر حفظ و نشر آثار امام (ره)
امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) ، مجموعه بیانات، قابل‌دسترسی درwww.Khamenei.ir
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا، (1383) ، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشرنی
افتخاری، اصغر، (1380) ، کالبدشکافی تهدید، تهران: مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی دانشگاه امام حسین (ع)
احمدیان، علی اکبر. (۱۳۹۴). تبیین ماهیت انواع نفوذ و رابطه‌ی آن‌ها با دستگاه چهار طیفی تهدید. فصلنامه امنیت ملی، 5 (18) ، 61-98.
افتخاری، اصـغر، (1388) ، بازخوانی مکتب تفسیری در حوزه علوم اجتمـاعی، تهـران: دانشـگاه امـام صادق (ع)
اکبری، امین، (1383) ، نقش سرمایه اجتماعی درمشارکت؛ بررسی تأثیر سرمایه­اجتماعی برمشارکت سیاسی­اجتماعی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران ، دوره 1، شماره1
امیرلی، حسین؛ و ثقفی، کامیار. (۱۳۹۸). ارائه مدل مفهومی ارزیابی تهدیدات تروریسم سایبری. دانشگاه عالی دفاع ملی (دانشکده امنیت ملی) ، 9 (33) ، 389-424.
بوزان، باری، (1389) ، مردم، دولت‌ها و هراس، گروه مترجمین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
بهرامی، فردین، (1381) ، ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی، تهران: انتشارات نسیم البرز شماره 310
پیران, م., آقاجانی, ط., شوقی, ب., رضا زاده, آ. (1391) بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر خلاقیت کارکنان در صنایع ریخته گری ایران (موردمطالعه: کارکنان شاغل در شهرصنعتی کاوه). فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی,(163 -1)
پناهی، حمید؛ قربانی، ابراهیم؛ پورمنافی، ابوالفضل؛ و قلیزادگان، فرزین. (۱۴۰۰). بازی های رایانه ای و ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی. فصلنامه امنیت ملی، 11 (39) ، 345-376.
تریف تری و دیگران، (1383) ، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
جهان‌بین، فرزاد و امامی، اعظم، (1393) ، سرمایه اجتماعی حلقه ارتباطی قدرت نرم، امنیت نرم، تهدید نرم،
دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، شماره دهم
حافظ نیا، محمدرضا، (1381) ، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت
حیدری، لیلی، (1389) ، بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و امنیت ملی. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه رازی.
خاکی، غلامرضا، (1378) ، روش تحقیق (با رویکردی به پایان‌نامه نویسی) ، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزشی عالی.مرکز تحقیقات علمی کشور:کانون فرهنگی انتشارات درایت
خلیلی شورینی، سیاوش، (1389) ، روشهای تحقیق در علوم انسانی، تهران:انتشارات یادواره کتاب روشهای تحقیق در علوم انسانی.
کاظمی، احسان. (۱۳۹۸). راهبردهای سیاسی تقویت اقتدار ملی ج.ا.ایران با تأکید بر اولو‌یت‌بندی مؤلفه‌های بعد سیاسی قدرت ملی. فطلنامه علمی راهبرد دفاعی، 17 (67) ، 151-183.
کوشکی، محمدصادق؛ و میبدی، سیدمرتضی عریضی. (۱۳۹۹). بررسی سازوکار اقدامات نظامی، اطلاعاتی و سیاسی دولت اردن در پشتیبانی از رژیم صدام طی جنگ هشت ساله علیه ایران. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، 6 (2) ، 67-88.
رحیمی، بهمن؛ ایزدی، فواد؛ و موسوی امیرآباد، عاطفه. (۱۴۰۰). طرح راهبردی مقابله با نفوذ سیاسی آمریکا درجمهوری اسلامی ایران با تاکید بر آراء امام خامنه ای (مدظله). فصلنامه علمی امنیت ملی، 10 (41) ، 7-42.
رفعتی، حمیدرضا؛ و صنیعی، محمدحسین. (۱۳۹۶). برآورد تهدیدات سیاسی با رویکرد کنترل و مهار و نقش آن در ارتقای امنیت ملی. دانشگاه عالی دفاع ملی (دانشکده امنیت ملی) ، 7 (25) ، 117-148.
زروندی، مهدی و یاری، مریم، (1396) ، کالبدشکافی تهدیدات با تاکید بر مفهوم امنیت ملی، قابل دسترسی در: https://civilica.com
شارع پور، محمود، (1385) ، سرمایه اجتماعی: مفهموم سازی، سنجش و دلالت­های سیاستگذاری، ساری:
سازمان مدیریت و برنامه ریزی مازندران
عبداله خانی، علی، (1386) ، تهدیدات امنیت ملی (شناخت و روش) ، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات
بین المللی ابرار معاصر
علوی تبار، علیرضا، (1388) ، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها،یافته‌های تجربی و راهبردها، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری.
عباسی، حسن؛ و شریعت، جهانگیر. (۱۳۹۷). کارکرد سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی. فصلنامه امنیت ملی، 8 (30) ، 127-150.
قدسی، امیر، (1389) ، جایگاه سرمایه اجتماعی در باز تولید قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبردی دفاعی، شماره 30
قربانی، ولی اله؛ و ثقفی، کامیار. (۱۳۹۹). ارائه الگوی راهبردی معماری امنیت اطلاعات فضای سایبر ج.ا.ایران. فصلنامه امنیت ملی، (37) ، 85-126.
مارش‌واستوکر، (1384) ، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمدحاجی‌یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
ماندل، رابرت، (1377) ، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه گروه مترجمین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
 مرادیان، محسن، (1385) ، درآمدی بر ابعاد و مظاهر تهدیدات، تهران: انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران
مؤمن‌زاده، رضا، (1392) ، بازدارندگی دفاعی جدید جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده دفاع مقدس، شماره 7
متولیان، حسن، ( 1388) ، پدافند غیرعامل ویژه فرماندهان، انتشارات معاونت آموزش ناجا.
نای، جوزف، (۱۳۸۷) ، قدرت نرم، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه
امام صادق (ع)
نائینی، علی محمد، (1389) ، بررسی تطبیقی تهدیدهای سه­گانه، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره5
نیومن، ویلیام لاورنس، (1389 ) ، شیوه‌های پژوهش اجتماعی :رویکردهای کیفی وکمی ،ترجمه حسن دانایی فرد و حسین کاظمی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: مهربان نشر
ولی‌پور، سیدحسین، (1383) ، الگوی راهبردی تأمین امنیت ملّی ج.ا.ا در قوانین برنامه توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، پیش شماره2
هاشمی، سید حمید، (1390) ، جنگ نرم در دنیای معاصر، تهران: دفتر مطالعات فرهنگی و برنامه­یزی وزارت عتف