مکتب کپنهاگ به‌مثابه چارچوب تحلیلی همکاری‌های سیاسی ـ امنیتی تهران و دمشق (2020 ـ 2011)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان،

2 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه پیام نور واحد قزوین

3 استادیار دانشگاه جامع امام حسین (ع)

4 دکتری علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب

چکیده

چکیده
آوردگاه راهبردی غرب آسیا از سال 1390، به­دلیل شکل‌گیری جنبش‌های مردمی و امواج آزادی‌خواهانه، شاهد تکانه‌هایِ ژرفِ بنیان‌برافکنی در قالب تحولات موسوم به بیداری اسلامی بوده است. از میان کشورهایی که تحولات مزبور را تجربه کرده­اند، سوریه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز ثقل ژئوپلیتیک غرب آسیا، به سبب آنکه هستۀ مرکزی و هرم تعادلی میان صف‌بندی‌های قدیم و جدید منطقه بوده، مورد توجه قرار گرفته است. شایان‌ذکر است، مدت‌ها پیش از آغاز بحران سیاسی ـ امنیتیِ سوریه، تهران به­دلیل مباحث مرتبط با محور مقاومت و لزوم نقش‌آفرینی در راستای آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران و همچنین حفظ و تقویت متحدانش در سطح منطقه، جهت‌گیری‌های خاصی را در رابطه با این سرزمین راهبردی که ازلحاظ جغرافیای سیاسی اهمیت خاصی را در حوزۀ غرب آسیا احراز نموده، در پیش گرفته‌ است. با توجه به موارد مزبور، این مقاله با اتخاذ روش توصیفی ـ تحلیلی، درصدد پاسخ به این پرسشِ نوآورانه برآمده است که «کنشگری جمهوری اسلامی ایران در پرتو بحران سیاسی ـ امنیتی سوریه متأثر از چه مواردی است؟». فرضیه‌ای که با توجه به پرسش فوق مطرح شده، ناظر بر آن است که متأثر از بحران داخلیِ سوریه و نوع کنشگریِ محورِ «غربی ـ عَربی ـ عِبری» و جدا از تجمیع ابعاد مدنظر مکتب کپنهاک که امنیت اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و زیست‌محیطی سوریه را با چالش‌های بنیادینی روبرو ساخته‌اند، امنیت منطقه‌ایِ تهران نیز با تهدیدات ژرفی از جنس تضعیف محور مقاومت، شکل‌گیری منازعات گفتمانی، تشدید تنش‌های فرقه‌ای ـ مذهبی و همچنین گستردگی جغرافیایِ منازعه در سطح منطقه مواجه شده است. ازاین‌رو، تهران راهبرد اتحاد با سوریه را به‌مثابه فرصتی می‌پندارد که از رهگذر آن می‌تواند ضمن بسط قدرت منطقه‌ای و تقویت ضریب امنیت ملّی، متعاقباً منافع ملّی خویش را نیز ازطریق مقابله‌ با گروه‌هایِ دولتی و شبه‌دولتیِ مخالف با محور مقاومت، پیگیری نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Copenhagen school as an analytical framework for the political - security cooperation of Tehran and Damascus (2011 – 2020)

نویسندگان [English]

  • Mehrdad elepoor 1
  • Ali Omrani 2
  • Hossein Hasanzade 3
  • Mohsen Azizi 4
1 M.A. in International Relations at University of Guilan
2 M.A. student in Political Science at Payame Noor University of Quazvin
3 Assistant Professor at Imam Hossein (PBUH) Comprehensive University
4 Ph.D. in Political Science and International Relations at Islamic Azad University, Tehran South Branch.
چکیده [English]

Abstract
    The strategic region of West Asia since, due to the formation of popular movements and waves of freedom, has witnessed deep and devastating momentums since 2011 in the form of developments called the Islamic awakening. Among the countries that have experienced these developments, Syria has been considered as one of the most important centers of geopolitical gravity in West Asia, because it is the central core and the balance pyramid between the old and new alignments of the region. Remarkably, long before the beginning of the Syria political-economic crisis, Tehran, due to issues related to the axis of resistance and the need for playing a role in line with the ideals of the Islamic revolution of Iran, as well as maintaining and strengthening its allies in the region, had special orientations in relation to this strategic land that has gained special importance in terms of political geography in the West Asian region. Given these cases, this article adopts a descriptive-analytical method and attempts to answer the innovative question: "What are the items that affect the Islamic republic of Iran's activism in the light of the political-security crisis in Syria?". The hypothesis raised by the above question is influenced by the Syrian internal crisis and the activity type of the "Western –Arabic - Hebrew" axis, and apart from the aggregation of the dimensions considered by the Copenhagen school, which poses fundamental challenges to Syria's economic, political, military, social and environmental security, the regional security of Tehran has also faced deep threats such as weakening the axis of resistance, the formation of discourse conflicts, the escalation of sectarian-religious tensions, as well as the geographical spread of the conflict in the region. Therefore, Tehran considers the strategy of alliance with Syria as an opportunity through which it can pursue its national interests by confronting oppositional governmental and quasi-governmental groups, while expanding its regional power and strengthening its national security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional security
  • Syria crisis
  • strategic approach
  • Copenhagen school
  • Interdependence

مراجع

  1.  

    1. ابراهیمی­کیاپی، هادی؛ تقوی، سیده زینب (1398)، «تأثیر بحران سوریه بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران»، نشریۀ علمی مطالعات انقلاب اسلامی، سال شانزدهم، شماره 56.
    2. بوزان، بری (1388)، «مردم، دولت و هراس»، ترجمۀ تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    3. بوزان، بری؛ ویور، الی (1388)، «مناطق و قدرت‌ها»، ترجمۀ رحمان قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    4. بوزان، بری؛ ویور، الی؛ دی وایلد، پاپ (1386). «چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت»، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    5. ترابی، قاسم؛ موسوی­نقلی، مژگان (1396)، «سناریوهای پیشِ­روی سوریه و امنیت ملّی ایران»، پژوهش‌نامۀ ایرانی سیاست بین‌الملل، سال ششم، شماره 1.
    6. جویا، آنگلا (2011)، «بررسی تطبیقی نولیبرالیسم در سوریه و مصر»، نشریۀ سامان نو، شمارۀ 15 و 16.
    7. چگنی‌زاده، غلامعلی؛ عسکری­کرمانی، حامد (1397)، «زمینه‌های دگرگونی در کارکرد امنیتی بلوچستان پاکستان: گذار در مرزهای مجموعه‌های امنیتی آسیا»، فصلنامۀ سیاست جهانی، دورۀ هفتم، شماره 1.
    8. 8. درآینده، روح‌الله؛ احمدی، حمید (1397)، «سیاست روسیه در بحران سوریه و پیامدهای آن بر منافع ملّی ایران»، فصلنامۀ مطالعات روابط بین‌الملل، سال سیزدهم، شمارۀ 44.
    9. درآینده، روح‌الله؛ احمدی، حمید؛ برزگر، کیهان؛ موسوی‌زاده، علیرضا (1398)، «بررسی زمینه‌های همکاری و اختلاف جمهوری اسلامی ایران و روسیه در بحران سوریه»، فصلنامۀ علمی مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شمارۀ 2.
    10. دهشیار، حسین؛ حیدری، مهدیه (1398)، «الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران در مدیریت بحران سوریه»، فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال هفتم، شمارۀ 28.
    11. دهشیری، محمدرضا؛ حسینی، سید محمدحسین؛ شیراوند، صارم؛ حسینی، سید مصطفی (1396)، «تأثیر امنیت منطقه‌ای بر رفتارشناسی مجموعه‌های امنیتی مناطق»، فصلنامه سیاست جهانی، دورۀ ششم، شماره 1، 78 ـ 43.
    12. ذوالفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر (1396)، «تأثیر ظهور داعش بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شمارۀ 2.
    13. ذوالفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر (1398)، «عراق به‌مثابه دولتی فرومانده و تأثیر آن بر امنیت بین‌المللی»، دوفصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی جهان اسلام، دورۀ هفتم، شماره 2.
    14. رحیمی، علی؛ عزتی، عزت‌الله؛ مهدوی حاجیلوئی (1398)، «پیامدهای امنیتی تحولات ژئوپلیتیکی کشور سوریه بر قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال دوازدهم، شمارۀ 1.
    15. زارع‌زاده، رسول (1392)، «الگوی تحلیل امنیت داخلی: تبیین مؤلفه‌های اثرگذار بر امنیت داخلی در سطح کلان»، فصلنامۀ آفاق امنیت، سال پنجم، شماره 19.
    16. ستوده، علی‌اصغر؛ کیانی، آذین (1397)، «تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شمارۀ 4.
    17. سعیدی‌نژاد، حمیدرضا؛ جمشیدی، محسن؛ انگشاته، لمعیه (1398)، «دومینوی آمریکا و روسیه در سوریه»، فصلنامۀ مطالعات آسیای جنوب غربی، سال دوم، شماره 7.
    18. شیرودی، مرتضی؛ شاه‌علی، احمدرضا؛ جمشید‌ی‌فرد، کرم (1398)، «جدال جانشینی گفتمان‌های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا»، سپهر سیاست، سال ششم، شماره 22.
    19. عبداله‌پور، محمدرضا؛ آذربوون، سیف‌اله (1398)، «تقابل استراتژی میدان‌های منطقه‌ای در بحران سوریه»، فصلنامۀ رهیافت انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شمارۀ 47.
    20. عبداله‌خانی، علی (1391)، «نظریه‌های امنیت»، تهران: ابرار معاصر.
    21. فتحی، محمدجواد؛ رسولی، ثانی‌آبادی؛ خسروی‌نژاد، میلاد (1397)، «مطالعۀ تطبیقی تأثیر تحولات سوریه و عراق بر سیاست منطقه‌گرایی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه»، فصلنامۀ تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شمارۀ 36.
    22. کهرازه، یاسر؛ وثوقی، سعید؛ مسعودنیا، حسین؛ گودرزی، مهناز (1396)، «چالش‌های امنیتی روابط ایران و پاکستان در منطقۀ بلوچستان پس از 11 سپتامبر»، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، سال نهم، شماره 32، صص 170 ـ 143.
    23. ماندل، رابرت (1379)، «چهره‌های متغییر امنیت ملّی»، ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    24. محمدی، جعفر (1391)، «نگاهی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: معاونت آموزش و پژوهش دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، نشر وزارت امور خارجه.
    25. محمودی‌کیا، محمد؛ فرهادی، عباس (1398)، «بررسی مقایسه‌ای کنش سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه بر اساس نظریۀ سازه‌انگاری»، فصلنامۀ مطالعات روابط بین‌الملل، سال دوازدهم، شمارۀ 47.
    26. نجات، سید علی (1396)، «بحران سوریه و بازیگران منطقه‌ای»، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
    27. نجفی، سجاد؛ خسروی، علیرضا (1398)، «مؤلفه‌های افزایش قدرت نرم و عمق راهبردی ایران در سوریه و عراق پس از ظهور داعش»، فصلنامۀ آفاق امنیت، سال دوازدهم، شمارۀ 43.
    28. نیاکویی، سید امیر؛ پیرمحمدی، سعید (1398)، «سیاست‌گذاری امنیتی ایران در قبال منازعات خاورمیانه پس از بهار عربی (2018 ـ 2011)»، فصلنامۀ سیاست‌گذاری عمومی، دورۀ پنجم، شماره 1.
    29. نیاکویی، سید امیر؛ پیرمحمدی، سعید (1398)، «واکاوی سیاست‌گذاری سوریه پس از بیداری عربی (2017 ـ 2011)»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شمارۀ 2.
    30. هدایتی­شهیدانی، مهدی (1394)، «الگوی رفتاری روسیه و آمریکا در مدیریت بحران منطقه‌ای؛ مطالعۀ موردی بحران سوریه»، فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شمارۀ 12.

     

     

    1. Ahren, Rephael (2018). "Israel Rejects Russian offer to Keep Iran 100 Km from Syrian border", Times of Israel July 23, 2018.
    2. Akhbarzade, Shahram (2017). "Iran's Uncertain Standing in the Middle East", The Washington Quarterly.
    3. Ayhan, Veysel (2011). "The Social Opposition Movement in Syria: The Assad Regime in the Context of Reform & Revolution", Alternative Politics.
    4. Balanch, F (2018). "From the Iranian corridor to the Shia crescent".
    5. Barzegar, Kayhan (2007). "Regionalism in Iran's Foreign Policy, Central Eurasia Studies" (Special Conference of Regional Studies), Second year.
    6. Buzan, Barry & Weaver, Ole (1997). "Slippery? Contradictory? Sociologically Untenable? The Copenhagen School replies?", Review of International Studies.
    7. 7. Cohen, Erez (2016). "From Arab Spring to Economic Winter – Examination of the relationship between politics & economic as evident in the Syrian civil war during 2011 – 2015", journal of international Studies.
    8. El Berni, Hazel Muslu (2018). "Iran's Security Dilemma in the Middle East: A Neorealist Approach to Iran's Foreign Policy in Syria, Iran calismarali dergisi Iran sent soldiers to fight in Iraq", al Jazeera, 23 Aug, 2014.
    9. Friedman, George (2016). "Why Syria Matters You, Mouldin Economic", International Foreign affairs.
    10. Fusfield, Daniel (1998). " Economics: Principles of Political Economy", Edition Glenview Scot, Foresman.
    11. Galen Carpenter, Ted (2016). "Tangled Web: The Syrian civil war & its implications", Mediterranean Quarterly.
    12. Goodarzi, Jubin (2013). "Iran & Syria at the Crossroads: the fall of the Tehran – Damascus Axis?" Woodrow Wilson International center for Scholars.
    13. Hadian, Nasser (2015). "Iran Debates Its Regional Role", Atlantic Council.
    14. Hannan, Michael, Wahid & Kays, Dalia, Dassa (2015). "The Limits of Iranian Power", Survial: Global Politics & Strategy.
    15. Holger, Strizel (2014). "Securitization Theory & the Copenhagen School, Palgrave Macmillan UK".
    16. Maltzhan, Nadia (2015). "The Syria – Iran Axis: Cultural Diplomacy & International Relations in the Middle East", New York: I.B. Tauris & Co Ltd.
    17. Martini, Jeffrey; Erin, York & William Tong (2013). "Arena of Strategic Competition", RAND Corporation, at: www.rand.org.
    18. Nerguizian, Aram (2012). "U.S & Iranians Strategic Competition", CSIS.
    19. Niakoei, A & Behmansh, H (2012). "Controversial Activist in the Syrian Crisis: Goals & Approaches", Foreign Relations Magazine.
    20. Phillips, C (2018). "Sectarianism as Plan B: Saudi – Iranian identity Politics in the Syria Conflict in Saudi Arabia & Iran", Struggle to shape Middle East, foreign policy center, corporation off New York.
    21. Risseeuw, Rafke (2018). "The Syrian – Iranian Nexus: a Historical Overview of Strategic Cooperation", Brussels International Center for Research & Human Rights.
    22. Salamei, Imad et al (2018). "Post Conflicts Power – Sharing Agreement", Palgrave Macmillan.
    23. Uskowi, N (2018). "The Evolving Iranian Strategy in Syria: A Looming Conflict with Israel", Atlantic Council, www.AtlanticCouncil.org.
    24. Wastnidge, Edward (2017). "Iran & Syria: An Enduring Axis?", Middle East Policy.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار