مقایسه تطبیقی تهدیدات امنیتی در گفتمان متعارف و متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

پیچیدگی و انتزاعی بودن تهدید باعث شده تا اندیشمندان و نظریهپردازن نسبت به تبیین آن نظرات گوناگونی ارائه دهند هرکدام از نظریهپردازان، این موضوع را با ابعاد و شاخصهای مختلفی مورد تعریف قرار دادهاند که بهرغم وجود برخی افتراغ اما اشتراکات متعددی در آن یافت میشود. این مقاله، از منظر دو گفتمان؛ اول گفتمان متعارف که برگرفته از تعاریف و آراء اندیشمندان و نظریهپردازان مختلف که در مقام مقایسه تطبیقی، تهدید را از دیدگاه عقلانیتگرایی، انتقادی، سازندهگرایی، کپنهاک، جهان سوم و نابرابری و دوم گفتمان متعالی که برگرفته از آیات قرآن و نظرات امامین انقلاب میباشد را به روش توصیفی مورد مطالعه قرار داده است. 
    براساس نتایج به دست آمده، بارزترین منابع و ویژگی تهدیدات از نظر رئالیستها: نظامی، ملموس، مستمر، دولت محوری و سرزمینی بودن آنهاست. در نظریههای انتقادی تهدیدات غیرسرزمینی بوده و صرفاً عینی، قابل مشاهده، دایمی و ثابت نیستند. از منظر سازندهگرایی؛ تهدیدات ثابت و دایمی نبوده و قبل از آنکه مادی و فیزیکی باشد، غیرمادی و اجتماعی است. از نگاه  کپنهاک، تهدید به ابعاد سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی و زیستمحیطی تفکیک شده و دغدغههای امنیتی دولت، لزوماً همان دغدغههای امنیتی جامعه نیست. همچنین مشکلات امنیتی و تهدیدات در نظر جهان سوم ریشه در ماهیت در حال توسعه بودن و ارتباط و تعامل آنها با سایر دولتها دارد و در نهایت جوهرة اصلی رویکرد، نابرابری آن است که نابرابری در اشکال و ابعال مختلف آن، مشکل و معضل اصلی انسانهاست. 
    در گفتمان متعالی تهدید از منظر قرآن و پیامبرگرامی اسلام(ص) به عوامل اساسی و زیر بنایی از جمله: استکبار، حاکمیت طاغوت، ظلم، تجاوز و ارعاب و توجه به سعادت دنیا و عقبای انسان میپردازد و از نظر امامین انقلاب با نگاه قرآنی به موضوعاتی از جمله: فردی و سازمانی، مادی و معنوی، منطقهای و بینالمللی در ابعاد هفتگانه پرداخته میشود. 
    این مقاله قصد دارد تا مقایسهای تطبیقی بین نظریههای موجود در گفتمان متعارف و گفتمان متعالی را ارائه دهد و به این سؤال پاسخ دهد که چه وجه اشتراک و یا تمایزی از نظر تطابق بین این دو گفتمان وجود دارد. 
این تحقیق به روش توصیفی و دادههای تحقیق به طریق مطالعه کتابخانهای و پویشهای اینترنتی گردآوری شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Comparison of Security Threats in Conventional and Transcendental Discourse

نویسنده [English]

  • Ali Mohammad Jafarian
Ph.D. in National Security, Supreme National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The complexity and abstract nature of the threat has caused thinkers and theoreticians to offer various opinions regarding its explanation. Each of the theorists has defined this issue with different dimensions and indicators, which despite the existence of some differences, but many commonalities can be found in it. This article, from the perspective of two discourses; First, the conventional discourse, which is derived from the definitions and opinions of various thinkers and theorists, which, as a comparative comparison, examines the threat from the perspective of rationalism, criticism, constructivism, Copenhagen, the third world, and inequality, and the second, the sublime discourse, which is derived from the verses of the Qur’an and has studied the opinions of the Imams of the revolution in a descriptive way. Based on the obtained results, the most obvious sources and features of threats according to realists are: military, tangible, continuous, state-oriented and territorial. In critical theories, threats are non-territorial and are not merely objective, visible, permanent and fixed. From the perspective of constructivism; Threats are not fixed and permanent, and before they are material and physical, they are immaterial and social. From Copenhagen’s point of view, the threat is divided into political, economic, military, social and environmental aspects, and the security concerns of the government are not necessarily the same as the security concerns of the society. Also, security problems and threats in the view of the third world are rooted in the nature of developing and their relationship and interaction with other governments, and ultimately the main essence of the approach is inequality, which inequality in its various forms and dimensions, the main problem is humans. In the transcendental discourse, threat from the perspective of the Quran and the Prophet of Islam (pbuh) deals with the basic and underlying factors such as: arrogance, tyranny, oppression, aggression and intimidation, and attention to the happiness of the world and the future of mankind, and from the perspective of the Imams of the revolution, with the view Qur’ani deals with topics such as: individual and organizational, material and spiritual, regional and international in seven dimensions. This article aims to provide a comparative comparison between the theories in conventional discourse and transcendental discourse and to answer the question of what commonalities or differences there are in terms of compatibility between these two discourses. This research is descriptive and research data was collected through library study and internet surveys.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conventional Discourse
  • Security Threat
  • Threat
  • Transcendental Discourse

مراجع

  • الف) منابع فارسی

    • قرآن کریم، ترجه مهدی الهی قمشه­ای، تهران: انتشارات عفت.
    • آزر، ادوارد و چونگ این مون (1379)، به سوی اندیشه بدیل: در «امنیت ملی جهان سوم»، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • ـــــــــــــــــــــــ (1379)، مشروعیت، یک­پارچگی و توان سیاست سازی، وجه نرم­فزاری امنیت ملی جهان سوم، در امنیت ملی در جهان سوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • آقابخشی، علی و مینو افشاری راد (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
    • اصفهانی، راغب (1412ه.ق)، مفردات، به کوشش صفوان داودی، دمشق: دارالقلم.
    • افتخاری اصغر (1385)، کالبدشناسی تهدید، تهران: دانشکده و پژوهشکده فرماندهی و ستاد و علوم دفاعی، دانشگاه امام حسین(علیه السلام).
    • ـــــــــــــــــــــــ (1381)، ساخت دولت امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 3.
    • ـــــــــــــــــــــــ (1378)، تهدیدات نرم، تقریرات کلاس درس، دوره هفتم دکتری تهدیدات امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • الصحاح، الجوهری (1407ه.ق)، فقه القرآن، به کوشش عبدالغفور العطاری، بیروت: دارالعلم للملایین.
    • بوزان، باری (1378)، مردم، دولت­ها و هراس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • تریف، تری و دیگران (1383)، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علی­رضا طیب و وحید بزرگی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • خسروی، علی­رضا (۱۳۹۱)، مکتب امنیتی امام خمینی(ره)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
    • خمینی، روح الله (1368)، صحیفه نور، تمام مجلدات، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • ـــــــــــــــــــــــ (1378)،صحیفه امام؛ نرم افزار، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و مؤسسه تنظیم نشر آثار .
    • ره پیک، سیامک (1385)، درک امنیت عمومی، فصلنامه امنیت عمومی، شماره 1، زمستان.
    • ساوه درودی، مصطفی و دیگران (26/2/95)، «الگوی تهدید شناسی از منظر مقام معظم رهبری».
    • عبدالله خانی، علی (1386)، تهدیدات امنیت ملی(شناخت و روش)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران.
    • ـــــــــــــــــــــــ (1383)، نظریه امنیت، ج اول، تهران: موسسه مطالعات راهبردی.
    • ـــــــــــــــــــــــ (1382)، نظریه امنیت، تهران: ابرار معاصر.
    • کاظم­پور، ذکریا (1396)، منابع و ویژگی­های تهدیدات در مطالعات امنیتی، فصلنامه اطلاعات حفاظتی، سال هشتم، شماره اول، مسلسل 27، تهران.
    • کالینز، جان ام (1370)، استراتژی بزرگ(اصول و رویه­ها)، ترجمه کوروش بایندر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
    • کریمی مله، علی و دیگران (1389)، تهدیدات سیاسی امنیت ملی از دیدگاه امام خمینی(ره)، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره سوم، پاییز 89، شماره مسلسل 49.
    • گرشاسبی، اصغر(1385)، فرهنگ لغات و اصطلاحات اطلاعاتی و امنیتی، تهران: انتشارات زبانکده.
    • گروه مطالعاتی امنیت (1387)، تهدیدات قدرت ملی، شاخص­ها و ابعاد، تهران، انتشارت دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • لیک، دیوید و پاتریک مورگان (1381)، نظم­های منطقه­ای، امنیت سازی در جهان نوین، ترجمه سید جلال دهقانی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • معاونت آموزشی عقیدتی سیاسی (۱۳۸۱)، تهدیدات فرهنگی و راهبرد‌های مقابله در کلام ولی امر مسلمین، تهران: انتشارات نسل کوثر.
    • هاشمیان، زاهد (1398)، تقریر از درس فلسفه امنیت در اسلام، دوره دکتری امنیت ملی.
    • هافندورن، هلگا (1380)، معمای امنیت، نظریه­پردازی و ایجاد رشته­ای در زمینه امنیت بین­المللی، در ارزیابی­های انتقادی در زمینه امنیت بین­الملل، گردآوری و ترجمه علی­رضا طیب، تهران: نشر نی.
    • یورگنسن، ماریان دبلیو و فیلیپس لوئیز جی (1392)، چاپ سوم، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

    ب) منابع انگلیسی

    • Adler, Mannuel (1997), Seizing the Middle Ground: Constructivism in World Politics, European Joumal of International Relations, Vol, 3, No. 3.
    • Barkawi, Tarak and Mark Laffey(2006), Review of International Studies, Vol. 32.
    • Buzan, Barry, Ole Waever (2005), Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge, Camloridge University press.
    • Cheeseman, Graeme(2005) “Military Forces and In Security”, in Critical Security Studies and world Politics, edited by Ken Booth: Boulder, Lynne Rienner publishers.
    • Sheehan, Michael(2005) Interernational Security: An Analytical Survey: Boulder Lynne Rienner Publishers, p. 13.
    • Waltz, Kenneth N. (2000), “Structural Realism after the Cold - War” Interrnational Security, Volume 25, No. 1, Summer.
    • Walt, Stephen (2000), keeping the world off- Balance: Seif – Restraint and U.S.Foreing politcy, October: John F. Kennedy school of Government, Harvard University Research Working Popers.
    • Wendt, Alexander Why a World State is inevitable: Teleology and the Logic of Anarchy, available at www. Ptw. Uchicago. edu/Wendt03. Pdf
    • Wendt, Alexander (1999), Social Theory of International Politics: Cambridge, Cambridge University Press.

    ج) سایت­های اینترنتی

    • بیانات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)، در سایت Khamenei. ir

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار