واکاوی جبران خسارات اغتشاشات خیابانی با تأکید بر رویکردی پیشگیرانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه فردوسی ، مشهد ایران

2 استادیار دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)،تهران ، ایران

چکیده

جبران خسارت باعث درس عبرت عامل زیان و سایر اعضای جامعه شده و انگیزه‌ای قوی جهت پیشگیری از انجام رفتار زیان‌بار در آینده خواهد بود. محکومیت اغتشاشگران به پرداخت خسارات، یکی از راه‌های پیشگیری از وقوع اغتشاشات خیابانی است؛ به نظر بسیاری از حقوقدانان هدف اصلی جبران خسارت، بازدارندگی و پیشگیری از خسارات آینده بوده و برگرداندن وضعیت سابق در اولویت بعدی قرار دارد. فقدان حکم صریح قانونی باعث جبران نشدن خسارات اغتشاشات می‌شود که علاوه بر ورود ضرر ناروا بر زیان‌دیده، بازدارندگی لازم درصحنه اغتشاشات را مخدوش می‌نماید؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر ترسیم راهکارهای حقوقی جبران خسارات ناشی از اغتشاشات به‌عنوان راهکاری پیشگیرانه در جهت وقوع اغتشاشات است. روش دستیابی به این هدف، توصیفی-تحلیلی است و جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات نیز، اسناد و مدارک علمی و پرسشنامه است. یافته اجمالی پژوهش بیانگر این مهم است که حکم جبران خسارت نقشی بازدارنده در اغتشاشات داشته و تصویب قانونی متضمن راهکارها و شیوه‌های جبران خسارت، کمک شایانی در پیشگیری از اغتشاشات و ایراد خسارات خواهد داشت. بر اساس دیدگاه پژوهشگران این تحقیق، صدور حکم جبران خسارت می‌تواند وسیله‌ای برای پیشگیری از دخالت دولت‌های بیگانه و عنصری بازدارنده در رفتار احزاب، گروه‌ها، مدیران و مسئولان باشد. محرومیت افراد مؤثر در اغتشاش و رجوع نهادهای پرداخت‌کننده به عامل زیان ازجمله مکانیزم‌های مؤثر در پیشگیری از وقوع خسارات هستند؛ همچنین از نصوص قانونی سایر نظام‌های حقوقی چنین برمی‌آید که از جبران خسارت به‌عنوان ابزاری در جهت کنترل و پیشگیری از اغتشاشات استفاده‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing Compensation for Street Riots with an Emphasis on a Preventive Approach

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Nadi 1
  • Seyed Ali Mousavi 2
1 M.A., Department of Private Law, Faculty of Law and Political Sciences, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 assistant professor of Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Compensation will serve as a lesson to the cause of damage and other members of society and will be a strong motivation to prevent harmful behavior in the future. Condemning rioters to pay damages is one of the ways to prevent street riots. According to many jurists, the main goal of compensation is to deter and prevent future losses, and restoring the previous situation is the next priority. The lack of a legal text causes the damages of riots not to be compensated, which, in addition to causing undue damage to the victim, distorts the necessary deterrence at the scene of the riots. Therefore, the aim of the current research is to draw legal solutions to compensate for the damages caused by riots as a preventive solution for the occurrence of riots. The method of achieving this goal is descriptive and analytical, and the collection of data and information is documents, scientific documents and questionnaires. The summary findings of the research indicate that the compensation order has a deterrent role in riots and the adoption of a law containing solutions and methods of compensation will be of great help in preventing riots and damages. According to the researchers of this research, issuing a compensation order can be a means to prevent the interference of foreign governments and a deterrent element in the behavior of parties, groups, managers and officials. Deprivation of the people involved in the disturbance and referral of the paying institutions to the cause of the loss are among the effective mechanisms in preventing the occurrence of losses. It also appears from the legal texts of other legal systems that compensation has been used as a tool to control and prevent riots.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Street Riots
  • Compensation
  • Prevention
  • Government Responsibility
  • Compensatory Damages

مراجع

  1. نهج البلاغة، (1414ه.ق.)، چاپ نخست، مؤسسه نهج البلاغه، قم.
  2. امام خامنه‌ای(مدظله العالی)، درس خارج فقه مورخه26/8/1398، https://khl.ink/f/44020، بازیابی شده در تاریخ 30/11/1400.

3.امام خامنه‌ای(مدظله العالی)، بیانات در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه مورخه5/4/1398، https://khl.ink/f/42925، بازیابی شده در تاریخ 27/1/1401.

4.امام خامنه‌ ای(مدظله العالی)، سخنرانی رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با همایش سراسری قوه قضائیه مورخه7/4/1399، https://khl.ink/f/45966، بازیابی شده در تاریخ 27/1/1401.

5.امینی، اعظم و ابک، صدیقه، (1393)، بررسی نظریات بازدارندگی و منفعت زدایی راجع به خسارت تنبیهی در دعاوی مسئولیت مدنی(با تمرکز بر آرای دادگاه‌های ایالات متحده امریکا، دوفصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی(دانش وتوسعه سابق)، دوره جدید، سال21، شمارة6، صص77-113.

6.ایرنا، خسارات مالی جنبش «جلیقه زردها» میلیاردها یورو اعلام شد، www.irna.ir/news/83400592/، 26 تیر 1398، بازیابی شده در 30/11/1400.

  1. ایزانلو، محسن و بادینی، حسن و نهرینی، فریدون و محمودی مقدم، سید مصطفی، (1400)، نگرشی بر میزان جبران خسارات بدنی با رویکرد مطالعۀ تطبیقی در حقوق اسلام، ایران، فرانسه و انگلستان، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال8، شماره1، 27-54.

8.آقایی، کامران و برومند بارده، نوید، (1396)، تحلیل حقوقی و اقتصادی خسارت تنبیهی، دوفصلنامه حقوق اقتصادی، دوره جدید، سال24، شماره11، بهار و تابستان 1396، صص132-159.

  1. بادینی، حسن، (1394)، فلسفۀ مسئولیت مدنی، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.

10.بادینی، حسن و عباسی، سمیه، (1396)، ارزیابی مسئولیت مدنی و مقررات پیشگیری از فعالیت‌های خطرآفرین، مجله حقوقی دادگستری، سال81، شماره99، صص31-58.

  1. بادینی، حسن، (1383)، هدف مسئولیت مدنی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 66، صص55-113.

12.باریکلو، علیرضا، (1397)، مسئولیت مدنی، چاپ هشتم، تهران: میزان.

13.باریکلو، علیرضا و سیدهاشمی، نعمت‌الله، تأثیر بیمه بر بازدارندگی حقوق مسئولیت مدنی، مجله فقه و حقوق اسلامی، سال6، شماره11، صص31-53.

14.حاجی ده آبادی، احمد، از جبران خسارت بزهدیده توسط بزهکار تا جبران خسارت توسط دولت، مجله فقه و حقوق، سال3، تابستان 1385، صص95-121.

  1. حسینی، سیدمحمد، (1394)، مسئولیت تبعی دولت در جبران ضرر‌‌های بلاجبران وارده به شهروندان، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین المللی، دوره 8، شماره 28، شماره پیاپی 28، صص123-166.

16.خبرگزاری فارس، تأکید آیت‌الله رئیسی بر جبران خسارت‌ زیان‌دیدگان حوادث اخیر، http://fna.ir/ddq1i2، 8آذرماه 1398، بازیابی در 30/11/1400.

17.جهانتاب، محمد و داودی، ابراهیم، (1391)، ارتقای مشارکت محلی در پیشگیری از جرم، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، دوره7، شماره22، صص107-128.

18.داراب پور، مهراب، (1387)، اصول کلی مسئولیت مدنی در سیستم حقوقی انگلستان، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره44، 67-99.

19.دوفــار، ژان، (1391)، آزادی‌هــای گروهــی، ترجمــه علی‌اکبــر گرجــی ازندریانــی، چــاپ نخست، تهران: انتشــارات مجـد.

  1. دهخدا، علی اکبر، (1385)، فرهنگ دهخدا، چاپ نخست، تهران: مؤسسه لغت‌نامه.
  2. دیلمی، احمد، (1397)، قاعده احترام تکلیف یا مسئولیت، مجله حقوق اسلامی، سال15، شماره 56، صص7-32.
  3. رحمدل، منصور، پرداخت دیه از بیت المال، فقه و حقوق اسلامی، سال دهم، شماره هجدهم، بهار و تابستان 98، 75-103
  4. زیرک باروقی، اصغر، (1395)، رویکرد امام خمینی در قاعدۀ «الخراج بالضمان» و کارکرد آن در اثبات مسئولیت مدنی دولت، حکومت اسلامی، سال21، شماره2، پیاپی80، صص138-158.

24.سعادت مصطفوی، سید مصطفی و توحیدی مهر، احسان، (1398)، تأثیر ارتکاب فعل نامشروع زیاندیده بر مسئولیت مدنی در فقه امامیه و حقوق ایران، دوفصلنامه علمی پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، سال20، شماره1(پیاپی49)، صص25-50.

  1. سلیمی، فضه و پارساپور، محمدباقر، (1400)، مبنای مطلوب مسئولیت مدنی از دیدگاه تحلیل اقتصادی حقوق(با نگاهی به حقوق بازار، پژوهش حقوق خصوصی، دوره9، شماره35، صص42-66.
  2. سماواتی پیروز، امیر و بیگدلی، حسن، (1400)، پیشگیری از جرم در نگاه مقام معظم رهبری، فصلنامه رهیافت پیشگیری از جرم، دوره4، شماره1، صص13-46.
  3. صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب الله، (1394)، مسئولیت مدنی(الزامات خارج از قرارداد)، چاپ هشتم، تهران: سمت.

28.صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب الله، (1397)، مسئولیت مدنی تطبیقی، چاپ نخست، تهران: شهر دانش.

  1. عابدی، محمد و امینی، اعظم، (1397)، امکان‌سنجی و شرایط اقامۀ دعوای جبران خسارات ناشی از اعتراضات داخلی علیه امریکا در دادگاه‌های ایران، فصلنامه آفاق امنیت، سال11، شماره38، صص91-113.
  2. عمید، حسن، (1389)، فرهنگ عمید، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربان‌زاده، چاپ نخست، تهران: اَشجَع.

31.قاسم‌زاده، مرتضی، (1395)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چاپ دهم، تهران: میزان.

  1. قسمتی تبریزی، علی، (1394)، اصل جبران کامل زیان، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال7، شماره 13، صص135-174.

33.کاتوزیان، ناصر، (1395)، الزام‌های خارج از قرارداد؛ مسئولیت مدنی، جلد1، چاپ چهاردهم، تهران: دانشگاه تهران.

34.کاتوزیان، ناصر، (1397)، مسئولیت ناشی از عیب تولید، چاپ نخست، تهران: گنج دانش.

35.کیهان، آمار وزیر کشور از خسارت آشوبگران، https://www.kayhan.ir/fa/news/175838، 6 آذرماه 1398، بازیابی شده در تاریخ 15/9/1399.

36.مجیدی کوهبنانی، فاطمه، (1394)، جبران خسارت‌های ناشی از مسئولیت مدنی اشخاص توسط دولت از منظر فقه و حقوق، به راهنمایی: محمدرضا امیرمحمدی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کارشناسی ارشد حقوق و معارف اسلامی.

37.معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران: ساحل، چاپ نخست، 1382ش.

38.مکارم شیرازى، ناصر، (1411ق)، القواعد الفقهیة، جلد1، چاپ سوم، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین(علیه السلام).

  1. نصیری اوانکی، رضا، (1390)، نقد و ارائه راهکار در خصوص خسارت بلاجبران در نظام حقوقی ایران، به راهنمایی: محمود حکمت نیا، دانشگاه علم و فرهنگ، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی.

40.نظری‌منظم، مهدی، (1396)، حقوق شهروندی در کنترل اغتشاشات در پرتو اسناد بین‌الملل، فصلنامة مطالعات حقوقی انتظامی، سال 2، شمارة 6، صص149-174.

41.هوشمند فیروزآبادی، حسین، (1398)، ارزیابی مبانی فقهی مسئولیت مدنی، آموزه‌های فقه مدنی، شماره 19، صص298-328.

42.یوریکا، بررسی روند جنبش جلیقه زردها؛ از آغاز تا به امروز، http://www.eurica.ir/?p=25895، 29 دی 1398.

43)Association des Professionnels de la Réassurance, assurance et reassurance des greves, emeutes et mouvements populaires, https://www.apref.org/wp-content/uploads/2020/10/apref_note_greve_emeutes_mouvements_populaires_2013, Juillet 2013, October2021.

44) Batbie, A, (1869), Précis de cours de Droit public et administratif, 3éd, Cotillon, Librairie du

conseil d’état.

45) Black, H.Campbell, (1990), Blacks law dictonary, sixth editon, London, west publicaton.

46) Cave, Damien & Albeck-Ripka, Livia & Magra, Iliana, The New York Times, Huge Crowds Around the Globe March in Solidarity Against Police Brutality, https://www.nytimes.com/2020/06/06/world/george-floyd-global-protests.html, 6 June2020, October2021.

47) Corbeanu,  Maria, (2010), Droits administratifs, curs universitar, Editia a II‐a, revazuta si completata, Editura Lumina Lex, ucharest.

48) Cook, john, 1999, Law of Tort, 4th edition, Financial Times Pitman Publishing.

49) Dictionnaire de tv5monde (2021), frst editon, Paris, TVMonde.

50) Dodd, Vikram, The Guardian, Cost of English riots much higher than first thought, Met police report suggests, https://www.theguardian.com/uk/2011/oct/24/england-riots-cost-police-report, 24 October2012, October2021.

51) Fairgriev, Duncan, (2002), State liability in tort, first edition.oxford university press.

52) Gaudemet,Yves, (2002), Traité de Droit Administratif, 16éd, Librairie générale de Droit et de urisprudence.

53) Harpwood, Vivienn, (2009), Modern Tort Law, RoutledgeCavendish, Publisher.

54) Katz, Friedrich, (2014), Riot, Rebellion, and Revolution: Rural Social Conflict in Mexico, Princeton University Press.

55) Larry,Gaines & Victor, Kappeler, (2011), Civil Liability, Policing In America, (Seventh Edition), pp 377–409.

56) Le Tourneau, philippe, (1989), La Verdeur de la Faute dans la Responsabilite civile, Revue Trimestrielle de Droit Civil, Annee1989.n3,editions sirey.

57) Williams, Glanville, (1951), The Aims of the Law of Tort, Current Legal problems, edited by George W. Keeton & Georg schwarzenberger, V.4, stevens & Sons Limited, London.

58) Mattiacci, Guiseppe, (2006), The Economics of Tort Law: A Precise, Edward

59) Elgar Publishing.

60) Nowak, Manfred, (2009), UN covenant on civil and political rights: CCPR commentary, Strasburg: Kehl, NP Engel.

61) Pham, Scott, BuzzFeed News, Police Arrested More Than 11,000 People At Protests Across The US, https://www.buzzfeednews.com/article/scottpham/floyd-protests-number-of-police-arrests, 2June2020, October2021.

62) Rommelmann, Nancy, the New York Times, Kenosha, Portland, and the Lies We Must Leave Behind, https://www.nytimes.com/2021/11/22/opinion/politics/kenosha-rittenhouse-2020-protests.html, 22Nov2021, 19Feb2022.

63) Romo,Vanessa & Hagemann, Hannah & Nuyen, Suzanne, NPR, At Least 2 Killed In Nationwide Protests Over George Floyd’s Death, https://www.npr.org/2020/05/29/866022166/protests-spread-nationwide-on-fourth-night-after-minneapolis-death-of-george-flo, 29 May 2020, October2021.

64) Rogers, W. V. H, (2002), Winfield & Jolowics on Tort, 16th edition, Sweet and Maxwell, London.

65) Sugarman, Stephen, (1992), Doing Away with Personal Injury Law: New Compensation Mechanisms for Victims, Consumers and Business, First edition, Quorum Books.

66) Wallenfeldt, Jeff, Britannica, Los Angeles Riots of 1992, https://www.britannica.com/event/Los-Angeles-Riots-of-1992, 27 April 2012, October2021130.

 

قوانین و آیین‌نامه‌های دولتی

67)Code de la sécurité intérieure de france.

68)Code des assurances de france.

69)Code général des collectivités territoriales de france.

70)Cour Administrative d’Appel de Douai, 26 mars 2009, n° 08DA01010.

71)Cour Administrative d’Appel de Nantes, 5 juillet 2013, numéro 11NT03064.

72)District of Columbia Code, 2019, Title 22 - Criminal Offenses and Penalties, Chapter 13 - Disturbances of the Public Peace, Rioting or inciting to riot.

73) Georgia Code, 2010, TITLE 16 - CRIMES AND OFFENSES, CHAPTER 11 - OFFENSES AGAINST PUBLIC ORDER AND SAFETY.

74) Kansas Administrative Regulations, 2016, Riot or incitement to riot.

75) Kansas Statutes, 2017, Chapter 21 CRIMES AND PUNISHMENTS, CRIMES AGAINST THE PUBLIC PEACE, Riot; incitement to riot.

76) Louisiana Laws, 2011, Revised Statutes, TITLE 14 — Criminal law, Riot.

77) Maryland Code of Regulations, TITLE 31 - MARYLAND INSURANCE ADMINISTRATION, Riots and Altercations.

78) New York Consolidated Laws, 2012, GMU - General Municipal, POWERS, LIMITATIONS AND LIABILITIES, Liability for damages by mobs and riots.

79) Pennsylvania Consolidated Statutes, 2016, CRIMES AND OFFENSES, Riot, Disorderly Conduct and Related Offenses.

80) Riot (Damages) Act 1886.

81) Riot Compensation Act 2016 of United Kingdom.

82) Tennessee Code, 2016, Criminal Offenses, Offenses Against Public Health, Safety and Welfare

83) The Riot Compensation (Amendment) Regulations 2018.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار