رهیافتهای نظری به دیپلماسی پنهان در سازمانهای اطلاعاتی؛ ارایه مدل نظری بومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بینالملل دانشگاه جامع امام حسین(ع) (نویسنده مسئول)

2 دکتری مطالعات منطقهای دانشگاه جامع امام حسین(ع)

3 دانشیار مدیریت راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

دیپلماسی پنهان، یک نوع جدال واقعی است؛ به‌طوری‌که امروزه فعالیت‌های دیپلماتیک همه کشورها به‌ویژه کشورهای غربی، برای به‌وجود آوردن روابط بین کشورها و دولت‌ها و همچنین در سطح بین‌المللی نیز مبتنی بر دیپلماسی پنهان است. در واقع دیپلماسی پنهان، جلوه‌ای از دیپلماسی است که با سطح راهبرد ملی پیوند برقرار کرده است؛ همچنین جلوه‌ای از راهبرد است که با جنگ نرم‌افزاری ارتباط دارد. بنابراین دیپلماسی پنهان، یک نوع جنگ نرم درهم تنیده‌ای است که مجریان آن باید از بین افراد هوشمند و پیچیده انتخاب شوند. به این ترتیب، کسانی که مأموریت آنها براساس دیپلماسی پنهان انجام می‌شود، باید دارای ویژگی‌های خاص و از فهم و دانش نظری مناسبی نسبت به مسائل سیاست خارجی و دیپلماسی پنهان برخوردار باشند. این تحقیق با این پرسش که رهیافت‌های نظری به دیپلماسی پنهان در سازمانهای اطلاعاتی چگونه باید باشد با بهره‌گیری از روش توصیفی و تحلیلی برگرفته از برخی دیدگاه‌های خبرگان و صاحب‌نظران دانشگاهی و مبانی نظری محدودی که در این خصوص تبیین شده است، انجام گرفته و بر این باور است که سازمانهای اطلاعاتی می‌بایست بر اساس سطوح مدیریت استراتژیک؛ اهداف دیپلماسی پنهان اطلاعاتی را با روش‌های ترکیبی و چندگانۀ درهم‌تنیده از قبیل گفتمان‌سازی در سطح راهبردی، پنهان‌کاری در سطح عملیاتی، شگفتی‌سازی در سطح تاکتیکی و عمل‌گرایی در سطح تکنیکی محقق نمایند. با این وجود، باید توجه داشت که دیپلماسی پنهان در فضای سیال حوزۀ نظری و عملی قرار دارد که همواره در راستای تحقق اهداف پیدا و پنهان خود دچار عدم‌ قطعیت و لغزش به سمت‌و‌سوی سایر اشکال دیپلماسی (اعم از دیپلماسی عمومی و رسمی) و مرزهای غیریت‌ساز آن قرار دارد که می‌بایست با ریل‌گذاری درست و هدفمند در مسیر صحیح و هدایت‌شده حرکت نماید و از سویی هنر پنهان خود را در تحقق اهداف ملی از طریق کانال‌های اطلاعاتی با سناریوهای از قبل برنامه‌ریزی شده محقق نماید در غیر این‌صورت دچار چالش و خطای محاسباتی و شکنندگی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theoretical Approaches to Covert Diplomacy in Intelligence Organizations; Presenting the Native Theoretical Model

نویسندگان [English]

  • Ruhollah Ghaderi 1
  • Hadi Keykhaei 2
  • Ghadir Nezamipour 3
1 Associate Professor of International Relations, Imam Hossein (PBUH) Comprehensive University
2 Ph.D. in Regional Studies , Imam Hossein (PBUH) Comprehensive University
3 Associate professor of Supreme National Defence University
چکیده [English]

Covert diplomacy is a kind of real conflict; So that today the diplomatic activities of all countries, especially the western countries, are based on covert diplomacy to create relations between countries and governments, as well as at the international level. In fact, covert diplomacy is a manifestation of diplomacy that has established a link with the level of national strategy; it is also a manifestation of strategy that is related to software warfare. Therefore, covert diplomacy is a type of intertwining soft war whose executors must be selected from among intelligent and sophisticated people. In this way, those whose mission is carried out based on covert diplomacy, must have special characteristics and have a proper understanding and theoretical knowledge regarding the issues of foreign policy and covert diplomacy. This research, with the question of what the theoretical approaches to covert diplomacy in intelligence organizations should be, by using the descriptive and analytical method derived from the views of some academic experts and the limited theoretical foundations that have been explained in this regard, believes that Intelligence organizations should be based on strategic management levels; Realize the goals of covert intelligence diplomacy with combined and multiple intertwined methods such as discourse creation at the strategic level, concealment at the operational level, surprise at the tactical level, and pragmatism at the technical level. Nevertheless, it should be noted that covert diplomacy is located in the fluid space of theoretical and practical fields, which always suffers from uncertainty and slips in the direction of other forms of diplomacy (both public and official diplomacy) and its alienating borders in order to achieve its hidden goals. It is decided that it should move in the correct and guided path with correct and purposeful planning and realize its hidden art in realizing national goals through intelligence channels with pre-planned scenarios; otherwise it will face challenges and calculation errors and fragility. .
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Covert Diplomacy
  • Foreign Policy
  • Indigenous Model
  • Intelligence Organization
  • Strategic Management
  • Theoretical Approach
 قرآن کریم.
بهادرخانی، محمدرضا و سیدمحسن حسینی (1396)، «مقایسه الگوی تصمیم­گیری سیاست خارجی امام خمینی و آیت­الله خامنه­ای»، فصلنامه مطالعات سیاسی بین‌المللی، سال دوم، شماره چهارم، پائیز.
بیولا، کورنلیو و استوارت موری (1396)، «دیپلماسی پنهان: مفاهیم و زمینه‌ها»، ترجمه معاونت پژوهشی و تولید علم، تهران: دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی.
پور امینی، محمدحسین (1393)، «اسلام و حقوق دیپلماتیک»، چاپ اول، قم: انشارات سمت.
ثابت، ع. (03/12/1399). مصاحبه شخصی
جکسون، رابرت و گئورک سورنسون (1383)، «درآمدی بر روابط بینالملل»، ترجمه: مهدی ذاکریان و دیگران، تهران: نشر میزان.
حسن­بیگی، ابراهیم و سید فردین زارع (1399)، «طراحی الگوی مدیریت غافلگیری راهبردی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال 18، شماره 81، پاییز.
 خادمی، م. (16/01/1400). مصاحبه شخصی
رجبی‌دوانی، م. (14/12/1399). مصاحبه شخصی
سبحانی، جعفر (1377)، «فروغ ابدیت»، چاپ چهاردم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
سجادپور، سید محمد کاظم (تابستان 1383)، «چارچوب­های مفهومی و پژوهشی برای مطالعه سیاست خارجی»، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
سجادی، عبدالقیوم (1383)، «دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام»، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
سیف‌زاده، سیدحسین (1384)، «نظریهها و تئوری‌های مختلف در روابط بینالملل فردی-جهانی‌شده: مناسبت و کارآمدی»، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
علیخانی ، علی (1394)، «آراء و نظریه­ها در اطلاعات»، تهران، دانشگاه امام باقر (ع).
فیرحی، داود (1386)، «تاریخ تحول دولت در اسلام»، چاپ اول، قم: دانشگاه مفید.
قادری‌کنگاوری، روح‌اله (1392)، «دیپلماسی پنهان»، تهران: مرکز باقرالعلوم (ع).
ـــــــــــــــــــ (1398)، «مقاومت و دیپلماسی نهضتی»، تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع).
قاضی‌زاده، علیرضا (1390)، «تأثیر جامعه شبکه‌ای بر فعالیت سازمانهای اطلاعاتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی؛ سال 14؛ شماره 3؛ پاییز.
قوام، سیدعبدالعلی (1384)، «روابط بین الملل: نظریه‌ها و رویکردها»، تهران: سمت.
کاظمی، سید علی‌اصغر (1365)، «دیپلماسی نوین در عصر دگرگونی در روابط بین‌الملل»، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
کلانتری، ن. (06/12/1399). مصاحبه شخص
متقی، ابراهیم. (11/01/1400). مصاحبه شخصی
مشیرزاده، حمیرا (1384)، «تحول در نظریه‌های روابط بینالملل»، تهران: سمت.
میراحمدی، س. (26/01/1400). مصاحبه شخصی
میرمحمدی، سیدمصطفی (1391)، «اصل عدم مداخله در اسلام و حقوق بین‌الملل»، قم: دانشگاه مفید.
میرمحمدی، مهدی و غلام‌رضا سالارکیا (1393)، «سازمان اطلاعاتی: چهارچوبی برای تحلیل»، تهران: ابرار معاصر.
Allison, Carnegie. (2021), Secrecy in International Relations and Foreign Policy, Department of Political Science, Columbia University, New York, NY 10025, USA; Annu. Rev. Political Sci. 2021. 24:213–33
 
Bjola, corneliu and Markus Kornprobst. (2013), Understanding International Diplomacy: Theory, Practice and Ethics, Apingdon; New York: Routledge.
Gilboa, E. (1998), “Secret Diplomacy in the Television Age”. International Communication Gazette 60 (3): 25-211.
Hass,E.B, (1961), ”International Integration:The European and The Universal Process”. International Organization,15.
Holmes, Marcus. (2013), “The Force of Face-to-Face Diplomacy: Mirror Neurons and the Problem of Intentions”. International Organization 67 (4):61-829.
Low, Maurice A. (1918), “The Vice of Secret Diplomacy”, North American Review207: 20-209
Mitrany,D. (1966), A Working Peace System. Chicago: Quadreangle Books.
Scott, Len. (2004), “Secret Intelligence, Covert Action and Clandestine Diplomacy”. Intelligence and National Security 19 (2): 41-322.
Shulsky, Abram (1993), Silent Warfare: Understanding the World of Intelligence, Washington: Brassey’s.
Tomz, Michael. (2007), “Domestic Audience Costs in International Relations: An Experimental Approach”, International Organization 61 (4): 40-821.   
Watson, Brusc W; Watson Susan  M & Hopple Gerald W (1990), United States Intelligence: An Encyclopedia, New York: Garland Publishing.