بایستههای راهبردی مقابله با تروریسم در عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه جامع امام حسین(علیهالسلام

چکیده

با پایان سال 2003 و در شرایطی که نظم سیاسی جدید مبتنی بر اصول دموکراتیک، جایگزین نظم سیاسی پیشین در عراق شد، این کشور شاهد ظهور و گسترش گروه‌های تروریستی با رویکردهای مختلف بوده است. در سال‌های ابتدایی پس از سقوط صدام، هستۀ اولیه داعش به عنوان یکی از هولناک‌ترین گروه‌های تروریستی تاریخ در عراق تشکیل گردید و پس از آن که این گروه موفق به تصرف بخش‌های وسیعی از کشور عراق و سوریه شد با اعلام تشکیل خلافت اسلامی، موصل را به عنوان پایتخت خلافت خودخوانده انتخاب کرد. در سال 2018 داعش با از دست دادن موصل در عراق و رقه در سوریه، عملاً موجودیت شبه‌دولتی خود را از دست داد و همانند سال‌های پیش از 2012 به یک سازمان تروریستی زیرزمینی تبدیل شد. با این‌حال، جامعه و حکومت عراق کماکان در معرض خطر خیزش مجدد گروه‌های تروریستی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی در تحلیل یافته‌ها و روش کتابخانه‌ای در جمع‌آوری داده‌ها به دنبال پاسخ به این سؤال است که «بایسته‌های مقابله با تروریسم در عراق چیست؟» برای پاسخ به این سؤال، علل موجده و مبقیه گروه‌های تروریستی در عراق مورد بررسی قرار گرفتند تا بر اساس آن، بایسته‌های راهبردی مقابله با این پدیدۀ شوم در عراق شناسایی شوند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد «شکاف‌های اجتماعی»، «عدم شکل‌گیری هویت ملی»، «عدم توازن ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی»، «ضعف، ناکارآمدی و فروماندگی دولت مرکزی» و «فرهنگ تمامیت‌ خواهانه اهل سنت عراق»، عوامل ظهور و رشد (علل موجده و مبقیه) گروه‌های تروریستی در این کشور هستند. از این رو برای مقابله مؤثر با تروریسم در عراق باید از طریق ایجاد «امنیت اجتماعی شده» و پاسخگویی مناسب به نیازهای هویتی گروه‌های اجتماعی عراقی‌، در مسیر ایجاد یک هویت ملی فراگیر حرکت کرد و ضمن جلب مشارکت آحاد عراقی‌ها و توزیع متوازن منابع، شکاف‌های اجتماعی فعال را غیرفعال کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic Needs of Countering Terrorism in Iraq

نویسنده [English]

  • Ahmad Zarean
Assistant Professor at Imam Hossein (PBUH) Comprehensive University.
چکیده [English]

After 2003 and in a situation where the new political order based on democratic principles has replaced the previous political order in Iraq, this country has witnessed the emergence and expansion of terrorist groups with different approaches. In the early years after the fall of Saddam, the core of ISIS was formed as one of the most terrifying terrorist groups in history in Iraq, and after this group succeeded in capturing large parts of Iraq and Syria by announcing the formation of the Islamic caliphate, they chose Mosul as the capital of the caliphate. In 2018, with the loss of Mosul in Iraq and Raqqa in Syria, ISIS practically lost its quasi-state existence and became an underground terrorist organization, as it was in the years before 2012. However, the Iraqi society and government are still at risk of the resurgence of terrorist groups. This research seeks to answer the question, “What are the requirements for dealing with terrorism in Iraq?” by using the descriptive-analytical method in the analysis of findings and the library method in data collection. To answer this question, the causes of the origin and the rest of the terrorist groups in Iraq were investigated in order to identify the strategic needs of countering terrorism in Iraq. The findings of the research show that “social gaps”, “lack of formation of national identity”, “geo-political and geo-economic imbalance”, “weakness, inefficiency and degradation of the central government” and “totalitarian culture of Sunni Iraq”, the factors of emergence and growth (causes and the rest) are terrorist groups in this country. Therefore, in order to effectively deal with terrorism in Iraq, it is necessary to move in the direction of creating a comprehensive national identity through the creation of “socialized security” and appropriate response to the identity needs of Iraqi social groups, and while attracting the participation of Iraqis and the balanced distribution of resources, disabled the active social gaps.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • Iraq
  • Socialized Security
  • Social Gaps
  • Terrorism

مراجع

 - احمدی، حمید (1400)، سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا، تهران: نشر نی.
- ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1389)، روش‌های کاربردی تحقیق، تهران: انتشارات کیهان.
- اسدی، علی اکبر (1391)، روند دولت – ملت سازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
- السعیدی، اسامه و دیگران (2014)، احزاب و جریان­های سیاسی و دینی در استان الانبار ، قم: مرکز العراق الدراسات.
- الکاتب، أحمد و محمد عمارة  (2007)،  السنة و الشیعة: وحدة الدین، خلاف السیاسة و التاریخ ، بغداد: الدار العربیة للعلوم.
- الهاشمی، محمد صادق (2014)، سنه العراق: دراسه فی ابرز التحولات السیاسیه الاحزاب السنیه فی العراق بعد عام 2003 ، سلسله اصدارات، قم:  مرکز العراق للدراسات.
 - ایوبی، حجت الله (1377)، شکاف­های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی، قابل دسترسی در:
http://www.ensani.ir/fa/content/150282/default.aspx
- برزگر، کیهان (1388)، خاورمیانه در برزخ بحران و ثبات، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 141، بهمن.
 - بشیریه، حسین (1400)، جامعه‌شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، چ 30، تهران: نشرنی.
- بلیکی، نورمن (1393)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، چ نهم، تهران: نشرنی.
- دژاردن، تیری (1357)، صد میلیون عرب، ترجمه حسین مهری، چ 2، تهران: انتشارات توس.
 - رضایی، محمد و هادی آقاجانزاده (1394)، تحلیل هم‌آیندی: گامی به فراسوی دوآلیسم نظریه/روش در مطالعات فرهنگی، فصلنامة جامعه‌شناسی تاریخی، دورة 7، شمارة 1، بهار و تابستان.
- ساروخانی، باقر (1392)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ج 2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-  شرق (1390)، بغداد در محاصره بحران، شماره 1422 ، چهارشنبه ،30 آذر 1390، قابل دسترسی در:  
http://old.sharghdaily.ir/news/90/09/30/20033.html
- عضدانلو، حمید (1388)، بررسی مسئله شکاف اجتماعی، قابل دسترسی در: 
http://fararu.com/fa/news/36518
- غرایاق زندی، داود (1390)،  چشم انداز عراق آینده ، چ 1، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- فاست، لوئیس (1386)، روابط بین‌المللی خاورمیانه، ترجمه احمد سلطانی نژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
- فرجی‌راد، عبدالرضا (1391)، دولت‌های فرومانده تهدیدی برای قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، قابل دسترسی در:
http://www.iag.ir/conferrences/iag/old-lectures/404-2012-11-28-13-41-28
- کاستلز، مانوئل (1384)، عصر اطلاعات؛ قدرت هویت، ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو.
 - کچوئیان، حسین (1384)، نظریه‌های فرهنگ و جهانی ‌شدن: از رویکرد تا واقعیت، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 2 و 3، بهار و تابستان.
- گریفیتس، مارتین (1394)، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان؛ ترجمه علیرضا طیب، چاپ سوم، تهران: نشرنی.
 - گل‌محمدی، احمد (1384)، جهانی‌شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشرنی.
- مصلی نژاد، عباس (1388)، علل تداوم بحران‌های خاورمیانه در دورة جرج بوش، پژوهشنامة علوم سیاسی، شمارة 14، بهار.
- مقصودی، مجتبی (1382)، مسائل ایران و عراق؛ کردستان عراق، چشم‌انداز آینده، جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
- مک‌سویینی، بیل (1390)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت، ترجمه محمدعلی قاسمی و محمدرضا آهنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مودب ، محمد (1389)، فرایند دولت-ملت سازی در عراق و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران، مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC، قابل دسترسی در:     http://peace-ipsc.org/fa/
- مهنام، شیدا و صدیقه زارع زحمتکش (1391)، چالش‌های اجتماعی، هویتی و ساختاری خاورمیانه (مطالعه موردی عراق)، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره 4، زمستان.
- Cordsuman, Anthony H. (2006) The Iraqi Insurgency and Risk of Civil War: Who are the Player? CSIS, March 1, 2006
- Cordesman, Anthony H. Milestones,2006 Iraq: Milestones, Benchmarks, and RealWorld Options
http://csis.org/files/media/csis/pubs/061030_iraq_benchmarks.pdf
- Dodge, Toby (2003) Inventing Iraq: the failure of nation-building and a history denied, columbia university press
- https://fragilestatesindex.org, 2021
- Gause,F.Ggregory (2014) ISIS and the New Middle East Cold War Retrieved from:
http://www.brookings.edu/blogs/iran-at-saban/posts/2014/08/25-isis-new-middle-east-cold-war
- Huria, Sonali (2008) Failing and Failed States The Global Discourse , Institute of Peace and Conflict Studies, New Delhi ,developing an alternative framework for peace and security in the region , NO 75
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Fragile_States_Index
- https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/iraq/
-http://www.globalsecurity.org/jhtml/jframe.html#http
- Lipest and Rokkan (1970) Party systems and vaterAllignmenrs, New York: Free Press
- Nakash, Ritzhak (2003) "The Shiites and the Future OfIraq", Foreign Affairs, Jul/ Aug 2003, V.82
- Waever, Ole and Barry Buzan and Morten Kelstrup and piewe Lemaitve, With David carlton (1993) Identity, London: Migration and the new security Agenda in Europe
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار